Κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης, οι άμεσοι στόχοι είναι η μείωση της φλεγμονής, η ανακούφιση του πόνου, και το σταμάτημα των δραστηριοτήτων που θέτουν υπερβολικά φορτία στην επιγονατιδομηριαία άρθρωση.
Οι ασθενείς με οξεία εξάρθρωση της επιγονατίδας συνήθως έχουν αξιολογηθεί ακτινογραφικά και από έναν ορθοπεδικό για τον εντοπισμό πιθανής ενδοαρθρικής παθολογίας. Στην οξεία φάση της διαχείρισης θα πρέπει να εφαρμόζουν στην αρχή: προστασία του τραυματισμένης άρθρωσης, σχετική ανάπαυση, πάγο, συμπίεση και ανύψωση για τον έλεγχο της φλεγμονής.
Μια μελέτη από τους Maenpaa και Lehto πρότεινε, ότι μια περίοδος ακινητοποίησης μπορεί να είναι ευεργετική. Στη μελέτη τους σε 100 οξείες εξαρθρώσεις, οι ασθενείς χωρίστηκαν σε 3 ομάδες θεραπείας: γύψος, οπίσθιος νάρθηκας, και επιγονατιδικός επίδεσμος - κηδεμόνας. Σε μακροχρόνια παρακολούθηση, λιγότερες επαναλαμβανόμενες εξαρθρώσεις σημειώθηκαν στην ομάδα που χρησιμοποίηση οπίσθιο νάρθηκα. Οι 2 πρώτες ομάδες είχαν μια περίοδο ακινησίας, ενώ η ομάδα με τον επίδεσμο δεν το έκανε. Με τον μηχανισμό αυτό, δίνεται η δυνατότητα να επουλωθούν οι διαταραγμένες εσωτερικές δομές. Τα καλύτερα αποτελέσματα παρατηρήθηκαν στην ομάδα που αντιμετωπίστηκε αρχικά με ένα οπίσθιο νάρθηκα. Η ομάδα με τον γύψο είχε ένα μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ακινησίας, και οι συγγραφείς πρότειναν τον περιορισμό της περιόδου ακινητοποίησης σε 3 εβδομάδες για να αποφευχθεί η μυϊκή ατροφία, και ο περιορισμός της κινητικότητας του γόνατος.
Η ενδυνάμωση του τετρακεφάλου ξεκινά κατά τη διάρκεια της οξείας φάσης. Στην περίπτωση της οξείας εξάρθρωσης, η ενδυνάμωση θα πρέπει να είναι να γίνεται με στατικές ασκήσεις κατά τη διάρκεια της ακινητοποίησης. Η ηλεκτρική διέγερση του τετρακεφάλου είναι μια επιλογή για την επανεκπαίδευση των μυών, αν ο ασθενής έχει δυσκολία στην ενεργοποίηση των μυών εξαιτίας του πόνου. Η ηλεκτρική διέγερση μπορεί επίσης να παίξει ένα ρόλο στη διαχείριση της συλλογής του υγρού στην άρθρωση του γόνατος. Όταν η θερμότητα ,η ερυθρότητα, οίδημα και η τριβή αποκατασταθεί, ο ασθενής μπορεί να προχωρήσει στην επόμενη φάση της αποκατάστασης.
Η θεραπεία θα πρέπει να περιλαμβάνει επίσης ένα πρωτόκολλο με διατατικές ασκήσεις των οπισθίων μηριαίων ,οι οποίοι όταν είναι σφιχτοί λειτουργούν ανταγωνιστικά στην λειτουργική τους ομάδα τους ,που είναι οι τετρακέφαλοι.
Φάση 1η:0-2 βδομάδες – Οξεία Φάση
Στόχοι
- Μείωση του οιδήματος-πάγος 15 min 3 φορές /ημέρα.
- Αύξηση του εύρους τροχιάς , όσο είναι ανεκτό -0-1 βδομάδα στις 0 μοίρες με στόχο το πλήρες εύρος τροχιάς στην 4-6 βδομάδα.
- Ενδυνάμωση με ηλεκτρικό ερεθισμό του τετρακεφάλου.
- Προοδευτικές θεραπευτικές ασκήσεις ενδυνάμωσης με ισομετρικές ασκήσεις και με έμφαση στην συνσυστολή του τετρακεφάλου και των οπισθίων μηριαίων.
- Διατάσεις.
Ασκήσεις ισορροπίας.
Επανεκπαίδευση της φυσιολογικής βάδισης.
2η Φάση Ελαχίστης προστασίας :2-4 βδομάδες
Στην δεύτερη φάση,ο βασικότερος στόχος είναι η επαναφορά του πλήρους εύρους τροχιάς της άρθρωσης , με έμφαση στην προοδευτική ενδυνάμωση του τετρακεφάλου με τεντωμένο πόδι αρχικά και στη συνέχεια, με οδηγό πάντα τον πόνο με ασκήσεις με το γόνατο σε κάμψη μέχρι τις 45 μοίρες, για την αποφυγή των φορτίων στην επιγονατιδομηριαία άρθρωση. Προοδευτικά, θα πρέπει να αρχίσουν και οι ασκήσεις ,με έμφαση στην ενδυνάμωση των απαγωγών και των γλουτιαίων, καθώς και η ενδυνάμωση του γαστροκνημίου και του υποκνημιδίου. Δεν θα πρέπει να παραλείπονται και οι διατατικές ασκήσεις των μυών που προσφύονται στο γόνατο, όπως ο τείνων την πλατεία περιτονία. Οι ασκήσεις συνσυστολής του τετρακεφάλου και των οπισθίων μηριαίων είναι απαραίτητες για την επανεκπαίδευση του φυσιολογικού χρονισμού και της ενεργοποίησης των μυών της άρθρωσης .Οι ασκήσεις κλειστής κινητικής αλυσίδας σε μικρές τροχιές θα πρέπει να προστεθούν προς το τέλος της 2ης φάσης, καθώς και οι ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας θα πρέπει να αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του προγράμματος αποκατάστασης.
Φάση 2η: 2-4 βδομάδες
Στόχοι
Μείωση του οιδήματος.
Επαναφορά του πλήρους εύρους τροχιάς.
Βελτίωση της μυϊκής δύναμης και αντοχής.
Προοδευτικές ασκήσεις ενδυνάμωσης , διατάσεις και ασκήσεις ισορροπίας.
Ομαλοποίηση του φυσιολογικού προτύπου βάδισης σε περίπτωση που δεν έχει επιτευχθεί από την πρώτη φάση.
Σταθεροποίηση με νάρθηκα, αν πρόκειται να βαδίσει ο ασθενής για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Κρυοθεραπεία διάρκειας 15 min , 1-2 φορές /ημέρα.
Ενδυνάμωση τετρακεφάλου.
Κινητοποίηση επιγονατίδας σε περίπτωση που έχουμε σφιχτούς πλαγίους καθεκτικούς συνδέσμους.
Ενεργητική προθέρμανση.
Φάση 3η : 4+βδομάδες –Επιστροφή στην ενεργητική δραστηριότητα
Στόχοι
Ενεργητική προθέρμανση.
Προοδευτική αύξηση της επιβάρυνσης στις ασκήσεις ενδυνάμωσης.
Ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας.
Πλειομετρικές ασκήσεις.
Διατατικές ασκήσεις.
Επιστροφή στην πλήρη ενεργητική δραστηριότητα ανάμεσα στην 8η και 24η βδομάδα, εξαρτώμενη από τους προδιαθεσικούς παράγοντες και το επίπεδο του τραυματισμού.
Αναστάσιος Μ. Μαργαρίτης
Occupational Health& Safety Specialist.
Bsc Physiotherapy & Sports Science.
Orthopaedic Manual Therapist.
Back Mechanic Specialist.
Καθηγητής Φυσικής Αγωγής.