Το οίδημα του μυελού των οστών είναι ένα σπάνιο και αυτόνομο σύνδρομο με άγνωστη αιτία. Το 1988 ο Wilson και οι συνεργάτες του εισήγαγαν τον όρο "οίδημα μυελού των οστών" για να περιγράψουν μια ομάδα ασθενών με μη τραυματικό εξουθενωτικό πόνο στο γόνατο και το ισχίο. Αυτοί χρησιμοποίησαν αυτόν τον όρο εξαιτίας της «έλλειψης καλύτερου όρου» και για να δώσουν έμφαση στο γενικότερο χαρακτήρα της κατάστασης.
Το οίδημα του μυελού των οστών είναι ένας περιγραφικός όρος που αναγνωρίζει ένα ειδικό μοτίβο απεικόνισης μαγνητικού συντονισμού (MRI) το οποίο μπορεί να παρατηρηθεί σε έναν αριθμό κλινικών οντοτήτων, οι οποίες συχνά χαρακτηρίζονται από τον πόνο ως κύριο σύμπτωμα. Ωστόσο ,παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές όσον αφορά τα ιστοπαθολογικά ευρήματα, τους αιτιολογικούς μηχανισμούς και την πρόγνωση. Η φυσική χρονική πορεία για τη βελτίωση των κλινικών συμπτωμάτων και την ομαλοποίηση στη μαγνητική τομογραφία διαρκεί από 3 έως 18 μήνες. Αυτή η οντότητα πρέπει να διακρίνεται από άλλες διαταραχές του μυελού, όπως κατάγματα καταπόνησης και οστεονέκρωση, για τις καλύτερες επιλογές θεραπείας. Διάφορες θεραπείες από συντηρητική έως χειρουργική γίνονται για να παρέχουν ανακούφιση από τον πόνο και να επιταχύνουν τη φυσική πορεία της νόσου. Αιτιολογία Η αιτιολογία του αρχικού οιδήματος του μυελού των οστών παραμένει αβέβαιη. Έχει προταθεί ότι ένα τοπικό ισχαιμικό επεισόδιο, λόγω της δημιουργίας πολλαπλών σημείων ευαισθητοποίησης, μπορεί να προκαλέσει μια αλυσίδα συμβάντων που οδηγεί σε οίδημα του μυελού των οστών. Ωστόσο, τα στοιχεία είναι στην καλύτερη περίπτωση περιορισμένα και εξάγονται από ιστολογικά ευρήματα που υποδηλώνουν ανώμαλη αγγειότητα, οίδημα και αυξημένη εστιακή αλλαγή του οστού.
Ταξινόμηση σύμφωνα με την αιτιολογία
1. Τραύμα
2. Φλεγμονώδεις αλλοιώσεις
3. Εκφυλιστικές αλλοιώσεις
4. Ισχαιμικές αλλοιώσεις
5. Μεταβολικές / ενδοκρινικές αλλοιώσεις
6. Ιατρογενείς αλλοιώσεις
7. Νεοπλασματικές αλλοιώσεις(όγκοι)
Απεικόνιση Η μαγνητική τομογραφία και το υπερηχογράφημα παρέχουν τις πιο χρήσιμες πληροφορίες. Με την απλή ακτινογραφία αποκλείουμε το κάταγμα . Τι φαίνεται στις απεικονίσεις ; Τα οστικά οιδήματα δημιουργούν ένα σήμα νερού στη μαγνητική τομογραφία και έχει ειπωθεί ότι αυτό το σήμα νερού μπορεί να οφείλεται είτε σε διαρροή τριχοειδών που προκαλείται από τοπική αλλαγή στο τριχοειδές τοίχωμα ( για παράδειγμα εξαιτίας τραύματος, όγκου) είτε με αυξημένη ενδοαγγειακή πίεση είτε λόγω αυξημένης ροής αίματος προς τον μυελό.
Εικόνα :Φυσιολογικό γόνατο (πάνω εικόνα) και με οστικό οίδημα (κάτω εικόνα)
Ιστολογικές μελέτες
Η αλήθεια είναι ότι έχουν πραγματοποιηθεί πολύ λίγες ιστολογικές μελέτες για τα οστικά οιδήματα. Η βλάβη δεν είναι τυπικό οίδημα . Αντίθετα, χαρακτηρίζεται από ίνωση (γίνεται ουλώδης ιστός ), και αυξημένη αγγείωση . Tο τελευταίο θεωρείται μάλλον υπεύθυνο για το σήμα νερού που βλέπουμε στην μαγνητική τομογραφία( MRI) Ωστόσο ,αρκετές μελέτες έχουν αναφέρει ότι στην περιοχή υπάρχει παρουσία δραστικού σχηματισμού οστών και ζώντων οστεοκυττάρων ,πράγμα το οποίο δείχνει αυξημένη ικανότητα αποκατάστασης, η οποία φαίνεται να είναι το κλειδί για την αναστρέψιμη πορεία αυτού του συνδρόμου.
Ειδικά Κλινικά Σενάρια
Ισχίο
Οστικό οίδημα του μυελού των οστών του ισχίου αναφέρθηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σε τρεις γυναίκες από τους Curtis και Kincaid το 1959 , οι οποίοι χρησιμοποίησαν τον όρο παροδική οστεοπόρωση του ισχίου, καθώς είχαν απλές ακτίνες Χ για να απεικονίσουν τους γοφούς. Σπάνια μπορεί να συμβεί κάταγμα του ισχίου. Οι παράγοντες κινδύνου πλην της εγκυμοσύνης περιλαμβάνουν την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ , τη χρήση στεροειδών και τον υποθυρεοειδισμό ,αν και δεν έχουν πραγματοποιηθεί συγκριτικές μελέτες για την εκτίμηση του μεγέθους του κινδύνου.
Ενδεικτική Θεραπεία
Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει :
• Περιορισμό της φόρτισης (πατερίτσες)
• Χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων
• Διφωσφονικά και προστακυκλίνη, τα οποία ενδέχεται να βελτιώσουν τα τοπικά αιμοδυναμικά χαρακτηριστικά.
Δυστυχώς, σε ορισμένες περιπτώσεις, οι συντηρητικές προσεγγίσεις θεραπείας , δεν καταφέρνουν να ανακουφίσουν τα συμπτώματα. Σ ‘ αυτές τις περιπτώσεις , η ασθένεια γίνεται παρατεταμένη προκαλώντας μεγάλη δυσφορία και ανικανότητα. Επειδή θεωρείται μια πλήρως αναστρέψιμη ασθένεια, υπάρχει μεγάλη διαμάχη σχετικά με το αν θα πρέπει η θεραπεία να είναι συντηρητική ή επεμβατική(αποσυμπίεση).
Χρόνος επούλωσης
Τα οδυνηρά συμπτώματα σταδιακά υποχωρούν και συνήθως τελειώνουν εντός 6 έως 12 μηνών.
Γόνατο
Το οίδημα του μυελού των οστών αντιπροσωπεύει ένα αναστρέψιμο αλλά εξαιρετικά οδυνηρό εύρημα στην MRΙ απεικόνιση ασθενών με πόνο στην άρθρωση του γόνατος. Διάφορες διαγνώσεις, ειδικά όπως η εκφυλιστική αρθρίτιδα, είναι γνωστό ότι συμβάλλουν στην δημιουργία του . Οι ακριβείς παθογενετικές διεργασίες του επώδυνου οστικού οιδήματος και ο ρόλος που παίζουν στα οστεοαρθριτικά γόνατα δεν είναι επί του παρόντος γνωστός. Το οστικό οίδημα στα οστά κάτω από τον χόνδρο αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο δομικής εξέλιξης στην οστεοαρθρίτιδα του γόνατος και αυτό εξηγείται εξαιτίας του ότι σχετίζεται στενά με την κακή ευθυγράμμιση προς την πλευρά που επηρεάζεται από τη βλάβη. Το αυξημένο μηχανικό φορτίο στις περιπτώσεις της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος μπορεί να προκαλέσει μικρορωγμές στην υποχονδριακή περιοχή της μετάφυσης, πράγμα το οποίο οδηγεί στην κατάρρευση του εμπλεκόμενου διαμερίσματος . Τέλος ,το οστικό οίδημα αναγνωρίζεται ότι σχετίζεται με τις βιομηχανικές μεταβολές της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος .
Χρόνος Επούλωσης
Τα συμπτώματα επιλύονται αυτόματα σε διάστημα 6 μηνών, ή περιστασιακά σε 12 μήνες αλλά στην πραγματικότητα εξαρτώνται από το μέγεθος της βλάβης.
Ενδεικτική Θεραπεία
Διάφορες θεραπείες έχουν προταθεί για να μειωθεί η φυσική πορεία του οιδήματος . Λίγα είναι γνωστά για τη βέλτιστη θεραπεία των ασθενών με αυτή την κατάσταση . Οι αναστολείς οστεοκλαστών όπως τα διφωσφονικά και οι παρεντερικοί αναστολείς προσταγλανδίνης έχουν αναφερθεί ως ευεργετικές παρεμβάσεις στη θεραπεία του οιδήματος στο γόνατο με διαφορετικές αιτιολογίες. Μερικές φορές, αυτοί οι ασθενείς υποβάλλονται σε μη χειρουργικές ή χειρουργικές επεμβάσεις, όμως παρόλα αυτά ο πόνος παραμένει.
Αστράγαλος
Ο αστράγαλος είναι μια συνηθισμένη περιοχή για την δημιουργία οιδήματος του μυελού των οστών σε μελέτες μαγνητικής τομογραφίας. Η αιτία είναι συχνά τραυματική λόγω της θέσης κλειδιού μεταξύ του κάτω άκρου και του άκρου ποδιού. Άλλες διάφορες ασθένειες όπως η πρόσκρουση και οι φλεγμονώδεις αρθρίτιδες μπορούν επίσης να παράγουν οίδημα μυελού των οστών. Μια μεγάλη ποσότητα της επιφάνειας του αστραγάλου είναι χόνδρινη, επομένως, η οστεοαρθρίτιδα σε συνδυασμό με οίδημα του μυελού των οστών μπορεί να λάβει χώρα στις αντίθετες επιφάνειες όπως το έσω σφυρό , την περόνη, την πτέρνα και το σκαφοειδές . Οι μώλωπες συχνά προκαλούν διάχυτο οίδημα του μυελού των οστών, αλλά είναι πιο συχνοί στο μέσο και μπορεί να είναι εστιασμένοι στο σώμα, στον αυχένα ή στην κεφαλή του αστραγάλου.
Χρόνος Επούλωσης Τα συμπτώματα επιλύονται αυτόματα σε διάστημα 6 -12 μηνών αλλά στην πραγματικότητα όλα εξαρτώνται από το μέγεθος και την περιοχή της βλάβης . Ενδεικτική Θεραπεία Οι θεραπευτικές επιλογές είναι περιορισμένες. Μερικοί συγγραφείς αναφέρουν καλά αποτελέσματα με την μέθοδο της αποσυμπίεσης του πυρήνα ( core decompression) Άλλες έρευνες έδειξαν ότι μία συντηρητική θεραπεία με αποφυγή φόρτισης , συμβάλλει αποτελεσματικά στην θεραπεία του συνδρόμου Συμπέρασμα Η φυσιοπαθολογία του οστικού οιδήματος εξακολουθεί να είναι ασαφής , γι αυτό τον λόγο και η θεραπευτική αντιμετώπιση θα πρέπει να εξαρτάται από την υποκείμενη παθολογία.
Αρθρογραφία
• Erik F Eriksen ,Treatment of bone marrow lesions (bone marrow edema),2015
• Kulamani Sahoo et al, Study of Imaging Pattern in Bone Marrow Oedema in MRI in Recent Knee Injuries and its Correlation with Type of Knee Injury, 2016
• Christian Lattermann, et al , Are Bone Bruise Characteristics and Articular Cartilage Pathology Associated with Inferior Outcomes 2 and 6 Years After Anterior Cruciate Ligament Reconstruction?, 2017
• A Santoso et al , Migratory Bone Marrow Edema Syndrome of the Hips: A Case Report , 2017
• M. Manara, M. Varenna , A clinical overview of bone marrow edema,2014
• Rios AM et al , Bone marrow edema patterns in the ankle and hindfoot: distinguishing MRI features, 2011
• N. Aigner et al , Treatment of bone-marrow oedema of the talus with the prostacyclin analogue iloprost, 2001
• Van Wagenen K, Pritchard P, Taylor JA. Transient osteoporosis of the hip: A case report. J Can Chiropr Assoc. 2013
• Cahir JG, Toms AP. Regional migratory osteoporosis. Eur J Radiol. 2008]
• Trevisan C, Ortolani S. Bone loss and recovery in regional migratory osteoporosis. Osteoporos Int. 2002
• Trevisan C, Ortolani S, Monteleone M, Marinoni EC. Regional migratory osteoporosis: a pathogenetic hypothesis based on three cases and a review of the literature. Clin Rheumatol. 2002
Αναστάσιος Μ. Μαργαρίτης
Occupational Health & Safety Specialist
Φυσικοθεραπευτής – Καθ. Φυσικής Αγωγής OMT (Orthopaedic Manual Therapist)
Back Mechanic Specialist